Dlaczego dieta dr Dukana jest szkodliwa?

Nadwaga i otyłość są rosnącym problem współczesnego świata. Obecnie wg szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do 1 mld osób cierpiących z powodu głodu i niedożywienia dołączył 1 mld ludzi borykających się z nadmierną masą ciała i skutkami tego schorzenia, takimi jak nadcisnienie, choroby układu krążenia, cukrzyca typu II i wiele innych. Co więcej problem ten nie jest już wyłącznie cechą charakterystyczną USA, ale także innych Państw rozwiniętych, w tym Polski gdzie wskaźniki opisujące to zjawisko stale rosną. Niestety problem ten dotyczy także coraz większej grupy dzieci. Nie jest zatem tajemnicą przyczyna stale rosnącej popularności różnych diet. Pacjenci Centrum Dietetyki Consilium Vitalis doskonale wiedzą, iż jedyną zdrową i skuteczną formą redukcji masy ciała jest w pełni zbilansowana, zawierająca wszystkie grupy produktów (w odpowiednich proporcjach) dieta z odpowiednio ustalonym, indywidualnym deficytem kalorycznym. Stawia to pod znakiem zapytania każdą inną formę diety - w tym także dietę Dukana. Ten artykuł pozwoli zrozumieć dlaczego tak jest, nawet mimo pozornej ich skuteczności.

Dieta Dukana, inaczej zwana dietą proteinową lub w skrócie od francuskich słów proteines i alternatives "protal", została opracowana przez dr Pierre'a Dukana na początku XXI w. Głównymi założeniami tej diety są zmiany w proporcjach makroskładników diety ze zwiększeniem ilości spożywanych białek i zmniejszeniem spożycia węglowodanów i tłuszczów. Niezwykła popularność tej diety na świecie spowodowana jest uzyskiwaniem dzięki niej szybkiej redukcji masy ciała. Pojawia się pytanie jednak - jak trwałe są to zmiany, jakim kosztem osiągnięte i czy wprowadzają one korzystną modyfikację do dotychczasowego stylu życia. Prześledźmy te pytania.




 W pożywieniu człowieka można wyróżnić bogactwo składników pokarmowych w tym makroskładniki (węglowodany, białka i tłuszcze), mikroskładniki (witaminy, skł. mineralne), a także inne związki odżywcze i antyodżywcze o różnej naturze chemicznej. W wyniku procesu trawienia węglowodany rozkładane są do cukru prostego glukozy, białka do aminokwasów, zaś tłuszcze do wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Mechanizmy przemian tych skłądników w organizmie są skomplikowane, jednakże wystarczy sobie uświadomić 2 fakty - przebiegają one nieprzerwanie i są wysoce uporządkowane w oparciu o szlaki biochemiczne, które się ze sobą krzyżują. Głównym szlakiem tego typu jest szlak glikolizy, prowadzący do cyklu Krebsa, w wyniku którego organizm docelowo uzyskuje energię do życia. Szlak ten jest drogą przemian węglowodanów, zaś szlaki wszystkich pozostałych makroskładników (białek i tłuszczów) wpadają do tego szlaku jak dopływy rzeki. Nie jest niezbędne ukończenie studiów o profilu medycznym aby zrozumieć jaki dewastujący wpływ na równowagę procesów biochemicznych ma wyjęcie lub ograniczenie tego "kręgosłupa" wszelkich procesów jakim są przemiany węglowodanów. Dieta Dukana pozwala uzyskać właśnie taki efekt, na skutek którego następuje utrata masy ciała. Nie ma to jednak charakteru prozdrowotnego, lecz bardziej przypomina chudnięcie człowieka chorego, o wyniszczającym się organizmie. Czy takie osiągnięcie swojego celu ma sens - śmiem wątpić.




Kolejnym aspektem diety Dukana jest dostarczenie zwiększonej ilości białka wraz z dietą. Makroskładnik ten wykorzystywany jest w organizmie w ogromnej liczbie funkcji i zastosowań (funkcja budulcowa, regulacyjna - enzymy i hormony, odpornościowa - białka krwi, trawienna - enzymy i wiele innych). W przypadku zdrowego dorosłego człowieka, który uprawia aktywność fizyczną w umiarkowanym zakresie, zapotrzebowanie na białko mieści się w przedziale 1-1,2 g/kg masy ciała. Każde przkroczenie tej podaży prowadzi do niekorzystnych skutków zdrowotnych. Dlaczego tak jest? W odróżnieniu od węglowodanów i tłuszczów przemiany i metabolizm białek jest wysoce toksyczny. W celu usunięcia szkodliwych produktów rozkładu białek (amoniak) uruchamiane są procesy w wątrobie i nerkach, które dzięki produkcji moczu i zawartego w nim mocznika umożliwiają usunięcie związków azotowych zanim osiągną toksyczny poziom w organizmie. W przypadku zwiększonej podaży białka wraz z dietą (powyżej wspomnianej wartości właściwej) wątroba i nerki zmuszone są do wytężonej pracy, a zbyt duża ilość produktów rozpadu białek zatruwa organizm. Dodatkowo narządy te (wątroba i nerki) mają to do siebie, że ich dysfunckje ujawniają się dopiero gdy leczenie jest już niemożliwe lub spóźnione. Tym sposobem dieta Dukana pozwala w krótkim czasie zapewnić sobie niewydolność nerek i zmiany patologiczne wątroby.   

Wisienką na torcie w zakresie diety Dukana jest jej działanie proosteoporotyczne. Znaczna podaż białka w diecie wykazuje działanie hamujące wchłanianie wapnia w jelitach przyczyniając się do upośledzenia gospodarki mineralnej tego pierwiastka. Bez odpowiedniego dowozu tego kationu szkielet ulega osłabieniu i następuje rozwój osteoporozy (szczególnie prawdopodobny wśród kobiet po menopauzie z uwagi na zmniejszenie ochronnego działania hormonów płciowych na kości).

Warto jeszcze na koniec zastanowić się nad rolą diety jako takiej. Starogreckie słowa dieta oznaczało styl życia, a więc pewien zbiór zachowań, w tym także żywieniowych ale również w zakresie aktywności fizycznej. Pojawia się pytanie, patrząc z tej perspektywy, czy dieta, która wprowadza chaos i zamęt w proporcje spożywanych produktów, eliminując z niej niezbędne elementy, a dająca jednocześnie dla wielu nieświadomych ludzi satysfakcjonujące efekty - ślepe patrznie na masę ciała - ma szansę zapewnić stałą redukcję masy ciała bez powrotu do poprzedniej wagi? Jest rzeczą bezdyskusyjną, że nie jest to możliwe. Prawidłowa dieta, z jaką można się spotkać np. w Centrum Dietetyki Consilium Vitalis ma uczyć jak należy się żywić tak aby po uzyskaniu prawidłowej wagi wyniesiona nauka umożliwiła dalsze żywienie w duchu zdrowia i życia w zgodzie ze swoim organizmem i jego potrzebami.

/Igor